CẬP NHẬT TỪ TỔ CHỨC Y TẾ THẾ GIỚI VÀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN

1. Ý có khả năng rút khỏi chương trình ứng phó đại dịch mới của WHO^1,2

Trong một bức thư được gửi ngày 18 tháng 7 đến Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tedros Ghebreyesus, Bộ trưởng Y tế Orazio Schillaci tuyên bố Ý bác bỏ các sửa đổi năm 2024 đối với Quy định Y tế Quốc tế (IHR) liên quan đến quản lý đại dịch toàn cầu, được thông qua tại Đại hội đồng Y tế Thế giới lần thứ 77. Bộ trưởng Y tế Orazio Schillaci đã thông báo cho Tổng Giám đốc WHO Tedros Ghebreyesus về việc Ý từ chối, với lý do vi phạm chủ quyền quốc gia và những tác động tiêu cực tiềm tàng về kinh tế. Những người ủng hộ trong quốc hội Ý, đặc biệt là những người thuộc liên minh cánh hữu do Thủ tướng Giorgia Meloni lãnh đạo, đã xem quyết định này như một hành động đặt lợi ích quốc gia lên hàng đầu và khẳng định lập trường độc lập trước những ảnh hưởng bên ngoài trong lĩnh vực chính sách y tế. Những người chỉ trích gọi quyết định này là vô lý và cảnh báo rằng nó có thể cô lập Ý và hạn chế đi lại nếu đại dịch được tuyên bố. Hành động này đã làm dấy lên một cuộc tranh luận quốc gia rộng rãi hơn về chủ quyền, hợp tác quốc tế và di sản của các biện pháp nghiêm ngặt nhằm ngăn chặn đại dịch COVID-19 của Ý từ năm 2020 đến năm 2022.

2. Cập nhật toàn cầu về bệnh hô hấp cấp tính³^,4

Đầu tháng 7 năm 2025, cả cúm (influenza) và COVID-19 (do SARS-CoV-2 gây ra) đều lưu hành ở mức thấp trên toàn thế giới. Nhìn chung, số lượng người mắc cúm nhiều hơn số lượng người mắc COVID-19. Tuy nhiên, ở khu vực Bắc bán cầu, số lượng người mắc COVID-19 nhiều hơn một chút so với số lượng người mắc cúm. Ở các vùng nhiệt đới, số ca mắc cúm vẫn ổn định trong khi số ca mắc COVID-19 giảm; ở Nam bán cầu (bao gồm một số vùng Nam Mỹ, Nam Phi và Châu Đại Dương), hoạt động của cúm tiếp tục giảm và số ca mắc COVID-19 vẫn ở mức thấp. Hầu hết các loại virus cúm được phát hiện là cúm A, với các phân nhóm khác nhau phổ biến hơn ở các khu vực khác nhau. Số ca mắc COVID-19 nhìn chung vẫn ở mức thấp, chỉ một số ít nơi báo cáo có sự gia tăng nhẹ (chủ yếu là một số vùng Trung Mỹ, một số quốc gia Châu Phi và Châu Á). Virus hợp bào hô hấp (RSV), cũng có thể gây nhiễm trùng đường hô hấp, vẫn đang được ghi nhận ở mức thấp trên toàn cầu nhưng cao hơn ở một số quốc gia Châu Mỹ.

3. Khuyến nghị về vắc-xin RSV⁵

Theo tài liệu định hướng của WHO công bố tháng 5 năm 2025, có hai phương án chính được khuyến nghị để bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi nguy cơ mắc bệnh nặng do virus hợp bào hô hấp (RSV), bao gồm:

(1) Vaccine RSV dành cho phụ nữ mang thai (RSVpreF – tên thương mại là Abrysvo, của hãng Pfizer), và

(2) Kháng thể đơn dòng có tác dụng kéo dài tên là nirsevimab (tên thương mại Beyfortus, do AstraZeneca và Sanofi phát triển).

Vaccine RSV cho phụ nữ mang thai là loại vaccine được thiết kế dựa trên protein F ở trạng thái ổn định, tiêm một liều duy nhất vào bắp tay trong thời kỳ mang thai. Thời gian tiêm thường được khuyến cáo là từ tuần thứ 24 đến 36 của thai kỳ, nhưng một số quốc gia chỉ cho phép tiêm từ tuần 32 đến 36, dựa trên các cân nhắc về an toàn. Vaccine này đã chứng minh hiệu quả cao trong việc phòng ngừa các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới nghiêm trọng do RSV ở trẻ nhỏ — trên 80% hiệu quả trong 90 ngày đầu sau sinh, và khoảng 70% sau 180 ngày. Vaccine này nhìn chung được đánh giá là an toàn nhưng vẫn đang được tiếp tục theo dõi về các rủi ro hiếm gặp, như sinh non trong một số trường hợp nhất định. Hiện nay, vaccine này đã được WHO tiền thẩm định (prequalified) và đã được đưa vào chương trình tiêm chủng cho phụ nữ mang thai ở một số quốc gia.

Đối với trẻ sơ sinh, đặc biệt là những trẻ sinh ra trong hoặc ngay trước mùa RSV, nirsevimab là một loại kháng thể đơn dòng tiêm một liều duy nhất vào bắp, giúp cung cấp miễn dịch thụ động. Nirsevimab đã chứng minh hiệu quả khoảng 77–80% trong việc ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp dưới liên quan đến RSV dẫn đến nhập viện, với hiệu quả bảo vệ thường kéo dài ít nhất năm tháng. Hiện nirsevimab được khuyến nghị là một biện pháp dự phòng theo mùa phổ biến ở nhiều quốc gia. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy nirservimab cũng an toàn và hiệu quả ở trẻ sinh non, trẻ có bệnh lý nền và trẻ em suy giảm miễn dịch. Cả vắc-xin RSV cho bà mẹ và nirsevimab đều có thể được tích hợp vào các chương trình sức khỏe bà mẹ và trẻ em hiện có. Ngoài ra, việc sử dụng đồng thời với các vắc-xin thông thường khác cũng được đánh giá khả thi. Việc lựa chọn giữa hai phương án này sẽ phụ thuộc vào điều kiện thực tế tại từng quốc gia, bao gồm chi phí, khả năng triển khai và ưu tiên của chương trình tiêm chủng.

4. Nhóm Tư vấn Kỹ thuật Quốc gia về Tiêm chủng Toàn cầu (NITAG) – Cập nhật tháng 6 năm 2025

NITAG Canada (NACI) khuyến nghị duy trì tỷ lệ tiêm chủng sởi cao trên 95% để đảm bảo miễn dịch cộng đồng và ngăn ngừa bùng phát dịch.
Tiêm chủng sởi định kỳ vẫn là phương pháp tốt nhất để kiểm soát quy mô bùng phát và giảm thiểu nhu cầu dự phòng sau phơi nhiễm.
Vắc-xin chứa sởi có hiệu quả và được ưu tiên cho những người có hệ miễn dịch bình thường; nên cung cấp dự phòng sau phơi nhiễm cho những người chưa có miễn dịch sau khi phơi nhiễm.
NITAG Bỉ đã ban hành khuyến cáo cập nhật về dự phòng sau phơi nhiễm (PEP) sởi.
Từ ngày 1 tháng 9 năm 2025, NITAG Thụy Điển khuyến cáo tiêm một liều vắc-xin COVID-19 duy nhất vào mùa thu cho những người từ 75 tuổi trở lên, người lớn bị suy giảm miễn dịch, người lớn từ 50–74 tuổi có một số nguy cơ sức khỏe nhất định và những người khác có nguy cơ cao hơn theo đánh giá của bác sĩ.
Vương quốc Anh đã chấp nhận khuyến cáo của Ủy ban Hỗn hợp về Tiêm chủng và Miễn dịch (JCVI) cho chương trình tiêm chủng COVID-19 mùa thu năm 2025.

_______________________________________________________________________________________

Nguồn tham khảo:

1. “Updates from and around WHO”, Global Health Press, ngày 23/7/2025. https://id-ea.org/updates-from-and-around-who/. Truy cập ngày 27/7/2025.

2. Marzio Bartoloni, “Italy rejects changes to WHO emergency regulations, like the US: 'Too binding'”, Il Sole 24 Ore, ngày 19/7/2025. https://en.ilsole24ore.com/art/italy-rejects-oms-health-regulation-amendments-as-usa-AHD6a2nB?refresh_ce=1. Truy cập ngày 27/7/2025.

3. “Updates from and around WHO”, Global Health Press, ngày 23/7/2025. https://id-ea.org/updates-from-and-around-who/. Truy cập ngày 27/7/2025.

4. “Global COVID-19 Tracker”, KFF ngày 23/7/2025. https://www.kff.org/coronavirus-covid-19/issue-brief/global-covid-19-tracker/. Truy cập ngày 27/7/2025.

5. “Updates from and around WHO”, Global Health Press, ngày 23/7/2025. https://id-ea.org/updates-from-and-around-who/. Truy cập ngày 27/7/2025.