Tình hình tiêm chủng vaccine sởi và sự bùng phát dịch trong năm 2024 và 2025 đang đáng lo ngại trên toàn cầu, với số ca mắc tăng đáng kể và tỷ lệ tiêm chủng giảm sút

Bối cảnh

Sởi là một bệnh nghiêm trọng ở trẻ em, với nhiều biến chứng (Bảng 1) và tỷ lệ tử vong cao hơn 1/1.000 trẻ em. Do bệnh này có khả năng lây lan cực kỳ cao (hệ số lây nhiễm R₀ = 15-17), người không được tiêm vaccine sẽ bị nhiễm bệnh vào một thời điểm nào đó. Để loại trừ bệnh sởi ở cấp độ địa phương hoặc xóa sổ nó trên toàn cầu – mục tiêu của WHO – tỷ lệ tiêm chủng đủ 2 liều vaccine phải đạt trên 95%.

Bảng 1: Biến chứng của bệnh sởi

Lưu ý rằng các tỷ lệ này có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố như độ tuổi, tình trạng tiêm chủng và sức khỏe tổng thể của trẻ bị nhiễm bệnh. Ngoài ra, một số biến chứng có thể phổ biến hơn trong một số quần thể hoặc đợt dịch nhất định.

Tình hình tiêm chủng

Tỷ lệ bao phủ vaccine sởi toàn cầu đã giảm kể từ đại dịch COVID-19. Năm 2023, 83% trẻ em được tiêm liều đầu tiên, giảm từ 86% vào năm 2019. Chỉ có 74% trẻ em trên toàn cầu nhận được liều vaccine thứ hai theo khuyến nghị. Hơn 22 triệu trẻ em đã bỏ lỡ liều vaccine sởi đầu tiên trong năm 2023.

Sự bùng phát và số ca mắc

Ước tính có 10,3 triệu người mắc bệnh sởi trong năm 2023, tăng 20% so với năm 2022. Năm 2023, có 57 quốc gia ghi nhận các đợt bùng phát dịch sởi lớn hoặc nghiêm trọng, tăng từ 36 quốc gia vào năm 2022. Các vụ dịch lớn xảy ra tại nhiều khu vực, bao gồm Châu Phi, Trung Đông và Châu Á. Đợt bùng phát lớn nhất năm 2023 là tại Cộng hòa Dân chủ Congo, với 311.500 ca mắc.

Tình hình khu vực

• Khu vực Châu Mỹ đã lấy lại trạng thái không còn bệnh sởi đặc hữu vào năm 2024, và Brazil được xác nhận đã loại trừ bệnh này.
• Châu Âu chứng kiến sự gia tăng số ca mắc, với Vương quốc Anh báo cáo 2.911 ca sởi được xác nhận vào năm 2024, cao nhất kể từ năm 2012.
• Hoa Kỳ có số ca mắc sởi trong năm 2024 gần gấp đôi so với năm 2023, với các ca bệnh được xác nhận ở ít nhất 18 tiểu bang.

Tử vong và mức độ nghiêm trọng

Ước tính có 107.500 người tử vong do bệnh sởi trong năm 2023, chủ yếu là trẻ em dưới 5 tuổi chưa được tiêm vaccine. Hoa Kỳ đã ghi nhận ca tử vong đầu tiên do sởi kể từ năm 2015 vào đầu năm 2025.

Thách thức trong tiêm chủng

Tỷ lệ bao phủ vaccine đạt 95% hoặc cao hơn tiêm đầy đủ hai liều là cần thiết để ngăn chặn dịch bệnh. Các quốc gia có thu nhập thấp chỉ đạt tỷ lệ tiêm chủng liều đầu tiên là 64% vào năm 2023, so với 94% ở các nước có thu nhập cao.

Tình hình hiện tại nhấn mạnh sự cần thiết của việc tăng cường nỗ lực tiêm chủng và các biện pháp y tế công cộng nhằm ngăn chặn các đợt bùng phát tiếp theo và bảo vệ các nhóm dân số dễ bị tổn thương.

 Tác giả: Prof Joe Schmitt – Global Health Press

Biên dịch: Ths.Bs. Lê Minh Đạt

________________________________________

Tài liệu tham khảo

1.      World Health Organization. Measles cases and deaths surge worldwide as vaccine coverage drops. WHO Newsroom. November 16, 2023.

2.      Centers for Disease Control and Prevention. Measles Cases and Outbreaks. CDC Measles (Rubeola). Updated February 5, 2024.

3.      Pan American Health Organization. The Americas region regains status as free of endemic measles. PAHO News. March 8, 2024.

4.      UK Health Security Agency. Measles cases in England surge to highest levels in over a decade. GOV.UK Press release. January 19, 2024.

5.   World Health Organization. Measles and Rubella Surveillance Data. WHO Immunization, Vaccines and Biologicals. Updated December 15, 2023